"με προτεραιότητα την ΠΦΥ, την άρση των υγειονομικών ανισοτήτων"

Η νοσηλεία των ανασφάλιστων δεν αναιρεί το νεοφιλελεύθερο σχέδιο στην Υγεία Παπαδόπουλος Πάνος Ξανθός Ανδρέας ΕΧΕΙ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΙ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ 11.06.2014 Πριν από λίγες μέρες, δημοσιεύτηκε μια υπουργική απόφαση με την οποία αίρεται ο θεσμικός αποκλεισμός των ανασφάλιστων από τη νοσοκομειακή περίθαλψη. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την απόφαση, όλοι οι ανασφάλιστοι, Έλληνες και (νόμιμοι) μετανάστες, ακόμα και αυτοί που χρωστάνε ασφαλιστικές εισφορές (κυρίως αυτοαπασχολούμενοι και έμποροι), ανεξάρτητα από το αν καλύπτουν τις προϋποθέσεις για έκδοση βιβλιαρίου ανασφαλίστου, έχουν πλέον πρόσβαση στα νοσοκομεία της χώρας. Η διαδικασία που προβλέπεται μπορεί να δημιουργήσει αρκετά προβλήματα, οι μετανάστες χωρίς χαρτιά δεν περιλαμβάνονται παρά μόνο για επείγουσες περιπτώσεις, η οικονομική στήριξη από τον προϋπολογισμό του 2014 δεν είναι διασφαλισμένη, για τα φάρμακα των ανασφάλιστων δεν έχει δοθεί ακόμα λύση, όμως η «μεγάλη εικόνα» είναι ότι η πλειονότητα των 3 εκατ. ανασφάλιστων συμπολιτών μας καλύπτεται από την υπουργική απόφαση, τουλάχιστον στο κομμάτι της νοσηλείας. Η διεκδίκηση της από-εμπορευματοποίησης της Υγείας και της κοινωνικής φροντίδας, δεν είναι μια απλή μάχη χαρακωμάτων για να διατηρηθούν "κεκτημένα", δεν είναι μια σοσιαλδημοκρατική γραμμή που οδηγεί στην Κεντροαριστερά, αλλά μια πολιτική και κοινωνική αναμέτρηση με σαφές αντικαπιταλιστικό πρόσημο Η κοινωνική βαρβαρότητα μιας χώρας με ανασφάλιστους που δεν μπορούσαν να χειρουργηθούν, με καρκινοπαθείς χωρίς θεραπεία, με εγκύους χωρίς παρακολούθηση, φαίνεται ότι ξεπερνιέται. Πρόκειται ασφαλώς για σημαντική εξέλιξη, που κινείται στην κατεύθυνση της ικανοποίησης μιας πολύ ζωτικής κοινωνικής ανάγκης, αλλά και ενός μείζονος πολιτικού αιτήματος του κινήματος και της Αριστεράς. Η κίνηση αυτή της κυβέρνησης έρχεται χρονικά μετά από την πρόσφατη εκλογική της αποδοκιμασία, αλλά είναι απόρροια της ασφυκτικής κοινωνικής πίεσης για άμεση λύση σε ένα πρόβλημα που ήταν βασική πτυχή της υγειονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης στη χώρα. Η έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των ανασφάλιστων και η επακόλουθη «υγειονομική φτώχεια» αποτελεί σίγουρα το δεύτερο πιο σημαντικό -μετά την ανεργία- κοινωνικό πρόβλημα που προκάλεσε η πολιτική των Μνημονίων, της λιτότητας και των περικοπών στο κοινωνικό κράτος. Τα κοινωνικά ιατρεία, η ΟΕΝΓΕ, τα σωματεία των εργαζομένων στο ΕΣΥ, πολλοί ιατρικοί - φαρμακευτικοί - οδοντιατρικοί σύλλογοι και ενώσεις άλλων επαγγελματιών υγείας, οι σύλλογοι ασθενών, τα σωματεία των ΑμεΑ και οι απλοί πολίτες, αλλά και τα κόμματα της ευρύτερης Αριστεράς, είχαν συγκροτήσει ένα ευρύτατο κοινωνικό κίνημα εναντίον μιας πολιτικής που από τη μια άφηνε άνεργο και ανασφάλιστο ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και από την άλλη δεν μεριμνούσε για τη στοιχειώδη ιατροφαρμακευτική κάλυψή του, εμμένοντας σε ένα μοντέλο όπου η περίθαλψη ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την εργασία και την ασφάλιση. Η συγκυβέρνηση διέγνωσε με καθυστέρηση το τεράστιο πολιτικό κόστος από το θέμα, ιδιαίτερα μετά τη διεθνή κατακραυγή και τις επιστημονικές αναφορές για «υγειονομική τραγωδία» στην Ελλάδα (βλ. δημοσιεύσεις στο Lancet), και αναγκάστηκε να πράξει το αυτονόητο.

Άρα; Λύθηκε το πρόβλημα; Άλλαξε η νεοφιλελεύθερη πολιτική Υγείας; Κατηγορηματικά όχι! Διότι ο θεσμικός αποκλεισμός των ανασφάλιστων είναι μόνο η "κορυφή του παγόβουνου" στη δημόσια περίθαλψη. Ο πραγματικός αποκλεισμός γίνεται με υλικούς όρους: με τη διαρκή υποχρηματοδότηση του συστήματος υγείας, με τις τραγικές ελλείψεις προσωπικού και τη μισθολογική- εργασιακή εξουθένωση του ανθρώπινου δυναμικού, με τις μεγάλες ελλείψεις των νοσοκομείων ακόμα και σε στοιχειώδη φάρμακα και υλικά, με την ΠΦΥ ουσιαστικά διαλυμένη μετά την πρόσφατη «μεταρρύθμιση», με τις ατελείωτες ουρές στα επείγοντα και τα ράντζα στις κλινικές, με τις κλειστές κλίνες ΜΕΘ, με το ΕΚΑΒ χωρίς επαρκή στελέχωση και σύγχρονα ασθενοφόρα, με διάτρητο και εγκληματικά ανεπαρκές σύστημα περίθαλψης στα νησιά και τις δυσπρόσιτες περιοχές. Δεν χρειάζονται ειδικές γνώσεις στην οικονομία της υγείας για να καταλάβει κανείς ότι είναι αδύνατον να έχεις ένα αξιόπιστο δημόσιο σύστημα υγείας δαπανώντας μόνο 5,5% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. και τις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 7%-9%. Στην πραγματικότητα, ποτέ ο στόχος της κυβέρνησης, της τρόικας και του κεφαλαίου δεν ήταν να αφήσει για πάντα ακάλυπτους υγειονομικά τους ανασφάλιστους ανθρώπους. Αυτό ήταν μια σκληρή «παρενέργεια» της πολιτικής της λιτότητας, ένα θέμα που δεν επιλυόταν όσο δεν δυνάμωνε η κοινωνική πίεση και δεν φθειρόταν πολιτικά η συγκυβέρνηση. Όχι ότι ο νεοφιλελευθερισμός ενδιαφέρεται για την υγεία των λαϊκών τάξεων, όμως το πραγματικό σχέδιο είναι άλλο: ένα ανεπαρκές, φτηνό, διαρκώς υποβαθμιζόμενο και προβληματικό δημόσιο σύστημα υγείας για τους φτωχούς και τις κατώτερες τάξεις, που θα προσφέρει ένα «ελάχιστο πακέτο» υγειονομικής φροντίδας στο πλαίσιο ενός ελαστικοποιημένου και μίζερου κοινωνικού κράτους, από τη μια, και ένα ιδιωτικό σύστημα υγείας για τα μεσαία και ανώτερα στρώματα, χρηματοδοτούμενο κυρίως από την τσέπη των ασθενών και την ιδιωτική ασφάλιση υγείας, από την άλλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με δημοσιεύματα, στον κλάδο των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών ο τομέας που το 2013 παρουσίασε αύξηση τζίρου 23% ήταν η ασφάλιση Υγείας. Την ίδια στιγμή, τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα στην Υγεία προχωρούν σε επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων και οι διαφημίσεις ασφαλιστικών «πακέτων» Υγείας στην τηλεόραση εκθειάζουν τα "ιδιωτικά συστήματα Υγείας ", αξιοποιώντας το ευνοϊκό για την αγορά τοπίο που δημιούργησαν συστηματικά οι μνημονιακές κυβερνήσεις. Με άλλα λόγια, η νεοφιλελεύθερη πολιτική Υγείας συνεχίζεται και χωρίς τον αποκλεισμό των ανασφάλιστων από το ΕΣΥ. Η ιδιωτικοποίηση της περίθαλψης και η συνεχής οικονομική επιβάρυνση των ασθενών είναι παρούσα, η ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς Υγείας και η εξόντωση των αυτοαπασχολουμένων υγειονομικών έχει δρομολογηθεί, οι «ανθυγιεινές» πλευρές της δημοσιονομικής πειθαρχίας (ανεργία, φτώχεια, εργασιακή ανασφάλεια, ανεπαρκής διατροφή-θέρμανση-στέγη-κοινωνική μέριμνα για μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού, αρνητικές εξελίξεις στην ψυχική υγεία, τις ανθρώπινες σχέσεις, την κοινωνικότητα, την ποιότητα ζωής κ.λπ.) επιδεινώνονται. Γι' αυτό και το πολιτικό αίτημα ενός καθολικού, ισότιμου και δωρεάν Δημόσιου Συστήματος Υγείας, με προτεραιότητα την ΠΦΥ, την άρση των υγειονομικών ανισοτήτων, την πρόληψη και τη διατομεακή παρέμβαση στους νοσογόνους παράγοντες του περιβάλλοντος, το οποίο θα χρηματοδοτείται κατά βάση από τη γενική φορολογία και την αναδιανομή του πλούτου, έρχεται σε ρήξη με τον σκληρό πυρήνα της μνημονιακής- νεοφιλελεύθερης διαχείρισης της καπιταλιστικής κρίσης, χαρακτηρίζεται από «κοινωνική μεροληψία» υπέρ των αδύναμων και του κόσμου της εργασίας και αποτελεί κομβικό στοιχείο ενός αριστερού προγράμματος κοινωνικής ανακούφισης και ανασυγκρότησης. Η υπεράσπιση του ΕΣΥ και του κοινωνικού κράτους αυτή την περίοδο, η διεκδίκηση της από-εμπορευματοποίησης της Υγείας και της κοινωνικής φροντίδας, δεν είναι μια απλή μάχη χαρακωμάτων για να διατηρηθούν "κεκτημένα", δεν είναι μια σοσιαλδημοκρατική γραμμή που οδηγεί στην Κεντροαριστερά, αλλά μια πολιτική και κοινωνική αναμέτρηση με σαφές αντικαπιταλιστικό πρόσημο. * Ο Ανδρέας Ξάνθος είναι βουλευτής Ρεθύμνου του ΣΥΡΙΖΑ ** Ο Πάνος Παπαδόπουλος είναι επιστημονικός συνεργάτης στην Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ