Ατονα έλκη της Ευρώπης.

Άτονα έλκη Γεωργάτος Σπύρος Δημοσίευση:στην ΑΥΓΗ 26 Οκτωβρίου 2016 Winifred Knights, The Deluge, 1920 Εν έτει 1995 ο Άγγελος Ελεφάντης είχε πει το εξής: «Με το υπερκράτος Ευρώπη, μια ιστορική διαδικασία ενοποίησης που ανήκει στη μακρά διάρκεια πάει να συμπτυχθεί μέσα στη βραχύτατη διάρκεια, με μοιραία συνέπεια τα πολλά πτώματα που μένουν πίσω. Ανάμεσά τους η ευρωπαϊκή γλωσσική και πολιτισμική πολυφωνία, οι ιδιαιτερότητες, ο πραγματικός πλούτος των εθνών». Είκοσι χρόνια μετά, η οξυδερκής αυτή διαπίστωση επιβεβαιώνεται από τα πράγματα και αποκτά νέο βάθος και περιεχόμενο.

Οι τυπικοί και οι «άτυποι» θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης έχουν περιθωριοποιήσει το Ευρωκοινοβούλιο, έχουν διαβρώσει εντελώς το ευρωπαϊκό κανονιστικό σύστημα και έχουν εγκαταστήσει μια εικονική πραγματικότητα, με τη δική της παρλάνς, αξιακό σύστημα και πολιτικό τροπισμό. Ολοένα και περισσότερο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα ποικιλώνυμα συμβούλια και «χώροι» που την περιβάλλουν επικαλούνται την αξιοκρατία (ελλείψει καλύτερου όρου για τον νομιμοποιημένο παραγοντισμό), την υγιή επιχειρηματικότητα (με ολίγη διανοητική πειρατεία, συναλλαγή κάτω απ’ το τραπέζι και προστατευτισμό) και την αλληλεγγύη (μέσω Μνημονίων και τειχών που ορθώνονται μπροστά στους πρόσφυγες). Παράλληλα, η ευρωπαϊκή πολιτική τάξη έχει διαλυθεί μέσω παράδοξων κυβερνητικών συνασπισμών που δημιουργούν τη βάση για την πλήρη ομογενοποίηση του πολιτικού φάσματος. Εντός αυτού του φάσματος, που τείνει να γίνει ομοιογενές, οι χριστιανοδημοκράτες δεν διστάζουν να φλερτάρουν ανοιχτά με την εθνολαϊκιστική ατζέντα της Άκρας Δεξιάς όταν οι περιστάσεις το απαιτούν, ενώ οι σοσιαλιστές και τα κόμματα του Κέντρου εγκολπώνονται νεοφιλελεύθερες θέσεις και εγκαταλείπουν την παραδοσιακή γραμμή τους.

Το εντυπωσιακό -και μη αναμενόμενο- ενώπιον αυτής της ιστορικής συγκυρίας είναι ωστόσο ότι οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν κινητοποιούνται για να αλλάξουν την κατάσταση και παραμένουν παγιδευμένες στα δόκανα της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών. Αυτή η ιδιότυπη «αναισθησία» προκύπτει εν μέρει από το νεοφιλελεύθερο σοκ στο οποίο έχουν υποβληθεί οι ευρωπαϊκοί λαοί, τόσο στον Νότο όσο και στον Βορρά. Όμως, δεν είναι κυρίως ούτε μόνο αυτό. Είναι επίσης η προϊούσα (παρα)φθορά των κοινοτικών θεσμών, που αναλύεται με τη σειρά της σε επιμέρους παραφθορές και εκφυλιστικά φαινόμενα σε εθνικό επίπεδο: Δείτε την ολομέλεια και τις Επιτροπές της Βουλής και προσέξτε τις εκφραστικές αστοχίες, τη χαλαρότητα και την ανακρίβεια στους συλλογισμούς, την έλλειψη ειρμού, την κραυγαλέα -αλλά εντελώς νομιμοποιημένη πλέον- αναντιστοιχία λόγων και έργων. Όλα αυτά που συμβαίνουν στο εποικοδόμημα υποδηλώνουν ένα ανησυχητικό φαινόμενο πολύ σχετικό με το μεταπολιτευτικό «περίπου» στην Ελλάδα και την κουλτούρα τού «δήθεν» που επικράτησε σε ολόκληρη την Ευρώπη με την άνοδο του νεοφιλελευθερισμού: Όλα ψευδώνυμα και όλα λάθος, με τους θεσμούς της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας να φθίνουν και τον κίνδυνο μιας νέας μορφής ολοκληρωτισμού προ των θυρών.

Στην κλινική καθημερινότητα συναντά κανείς γλαφυρές περιγραφές, αλλά και όρους που ενίοτε προκαλούν τρόμο ακόμα και στο άκουσμά τους. Παραδείγματος χάρη: αίσθημα αφανισμού και επικειμένου θανάτου, μαζική αιμορραγία, χαίνοντα τραύματα. Μαζί μ’ αυτά τα ανατριχιαστικά, υπάρχει όμως κι ένας πιο κρυπτικός όρος που συνήθως δεν γίνεται αντιληπτός από το μη ειδικό κοινό: Τα λεγόμενα “άτονα έλκη”. Τα έλκη αυτά είναι πληγές που, παρά τη δυσμορφία και τη δυσοσμία τους, πονούν ελάχιστα ή και καθόλου. Αυτό συμβαίνει γιατί μαζί με τις άλλες βλάβες έχουν επίσης καταστραφεί και οι νευρικές απολήξεις που «καταλαβαίνουν» τον πόνο.

Πρωταρχικό καθήκον της Αριστεράς είναι να μην καταλήξουν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες σε μια παρόμοια κατάσταση, με άτονα έλκη και βαθιά τραύματα που αδυνατούν όμως να αντιληφθούν, επειδή δεν υπάρχουν πια οι κατάλληλοι πολιτικοί αισθητήρες. Γιατί, αν συνεχίσουμε στη ρότα που ακολουθούμε τώρα, αν δεν εμβολιάσουμε τα δημόσια πράγματα με νέα υποδείγματα δημοκρατικών πρακτικών και πολιτικής ηθικής, αν δεν ουσιαστικοποιήσουμε τον πολιτικό διάλογο πέρα από τα συνήθη επικοινωνιακά και τα κουτοπόνηρα, αν δεν ελέγξουμε επί της ουσίας την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις πρακτικές που ακολουθεί, είναι περισσότερο από σίγουρο ότι η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία θα καταρρεύσει. Κι αυτό, δυστυχώς, δεν είναι πλέον πολύ μακριά...